Πώς τα social media επηρεάζουν την εικόνα σώματος και τι μπορούμε να κάνουμε για να ξαναγίνουμε σύμμαχοι με το είδωλό μας.
Ξυπνάς, ανοίγεις το κινητό και πριν καν πιεις καφέ έχεις ήδη δει τρία «τέλεια» πρωινά σώματα: σφιχτές κοιλιές, λαμπερό δέρμα χωρίς πόρους, μαλλιά που –κάπως– είναι πάντα στη θέση τους. Κάπου ανάμεσα σε ένα «πριν/μετά», μια φωτογραφία γυμναστηρίου και ένα «body positive» post με τέλειο φωτισμό, πιάνεις τον εαυτό σου να σκέφτεται: «Εγώ γιατί δεν είμαι έτσι;».
Κλείνεις για λίγο το Instagram, πας μπροστά στον καθρέφτη και ξαφνικά βλέπεις μόνο «ατέλειες»: την κοιλίτσα, την κυτταρίτιδα, τις ρυτίδες έκφρασης, την κούραση κάτω από τα μάτια. Κι εκεί, ανάμεσα σε εσένα και στο είδωλό σου, μπαίνει μια μικρή αλλά πολύ δυνατή φωνή: «Δεν είσαι αρκετή».
Αυτό το «δεν είμαι αρκετή» δεν γεννήθηκε από το πουθενά. Τρέφεται από εικόνες, σχόλια, likes, από ένα αόρατο αλλά πολύ έντονο μήνυμα: οφείλεις να είσαι τέλεια – νέa, fit, λαμπερή, διαρκώς ανανεωμένη. Κι αν δεν είσαι, «κάτι δεν κάνεις καλά».
Social media και το σώμα ως project
Τα social media υπόσχονται έμπνευση. Προτάσεις για ρούχα, ιδέες για μακιγιάζ, προγράμματα γυμναστικής, «υγιεινές» συνταγές. Σε ένα πρώτο επίπεδο, μπορεί πράγματι να λειτουργήσουν έτσι. Το πρόβλημα ξεκινά όταν, χωρίς να το καταλάβεις, το σώμα σου παύει να είναι ο χώρος που κατοικείς και γίνεται project βελτίωσης.
Σκέψου μια κλασική στιγμή: ετοιμάζεσαι για βραδινή έξοδο, ανοίγεις την ντουλάπα, δοκιμάζεις το φόρεμα που αγαπάς και αντί να ρωτήσεις «μου αρέσει; νιώθω εγώ καλά;», η πρώτη σκέψη είναι «πώς θα βγει στη φωτογραφία;». Κάθε outfit γίνεται test drive για τα social: φαίνεται αρκετά λεπτό το πόδι; τονίζει πολύ την κοιλιά; είναι “insta approved”;
Σαν να ζεις σε μια αόρατη πασαρέλα όπου η κριτική επιτροπή είναι… «όλοι οι άλλοι». Ακόμη κι αν λογικά ξέρεις ότι πολλά από αυτά που βλέπεις είναι φίλτρα, πόζες, καλός φωτισμός και επαγγελματικό editing, το συναίσθημα αργεί να πειστεί. Στο σώμα σου μένει μόνο η σύγκριση.
Κάπως έτσι, η σχέση με τον καθρέφτη γίνεται περίπλοκη. Δεν κοιτάζεσαι πια για να δεις πώς είσαι, αλλά για να ελέγξεις αν πλησιάζεις κάποιο ιδανικό. Και το ιδανικό αυτό συνεχώς αλλάζει: άλλο σώμα ήταν της μόδας πριν δέκα χρόνια, άλλο σήμερα, άλλο θα είναι σε πέντε χρόνια. Δεν υπάρχει τέλος σε αυτόν τον αγώνα.
Το άγχος της «τέλειας» εμφάνισης στην ελληνική καθημερινότητα
Το άγχος της τέλειας εμφάνισης δεν εμφανίζεται μόνο όταν βγάζεις selfie. Μπορεί να σε συνοδεύει διακριτικά όλη μέρα: όταν ντύνεσαι το πρωί για τη δουλειά ή τη σχολή, όταν περπατάς στην Ερμού, όταν κάθεσαι για καφέ με την παρέα στο κέντρο, όταν βγαίνεις ραντεβού ένα Σάββατο βράδυ.
Ίσως επιλέγεις τα ρούχα σου με βασικό κριτήριο όχι το πώς νιώθεις, αλλά το πώς θα φανείς. Ένα απλό after work drink μπορεί να γίνει στο μυαλό σου μικρό event: «τι θα φορέσω, πώς θα κρύψω αυτό, πώς θα τονίσω εκείνο;». Μπορεί να αποφεύγεις παραλία με την «δύσκολη» παρέα, γυμναστήριο με καθρέφτες, ή ακόμη και χαλαρές στιγμές με ρούχα που θεωρείς «μη κολακευτικά», γιατί νιώθεις ότι εκτίθεσαι.
Στο οικογενειακό τραπέζι ή σε ένα reunion συχνά ακούγονται αθώα–δήθεν σχόλια: «αδυνάτισες, μπράβο!», «πρόσεχε μην το χάσεις το κορμί», «εσύ πότε θα αρχίσεις γυμναστήριο;». Δεν είναι κακοπροαίρετα πάντα, αλλά χτίζουν το μήνυμα ότι η εμφάνιση είναι κάτι που πρέπει διαρκώς να ελέγχεις. Κάτω από όλο αυτό κρύβεται μια πολύ βαθιά ανάγκη: να ανήκεις, να γίνεσαι αποδεκτή, να αγαπιέσαι. Δεν είναι απλώς θέμα ματαιοδοξίας. Είναι θέμα σύνδεσης.
Από την αυτοκριτική στην αυτοκατανόηση
Η εσωτερική μας φωνή μπροστά στον καθρέφτη σπάνια είναι ουδέτερη. Πολύ συχνά είναι σκληρά κριτική. «Χάλια είσαι», «πάλι πάχυνες», «δες την τάδε πώς είναι, κι εσύ…». Μιλάμε στον εαυτό μας με τρόπο που δύσκολα θα επιτρέπαμε να μιλήσει κάποιος άλλος σε άνθρωπο που αγαπάμε.
Αυτή η φωνή δεν γεννήθηκε από το πουθενά. Έχει μέσα της σχόλια που ακούσαμε, εικόνες που χωνέψαμε, συγκρίσεις που μας έμαθαν. Το πρώτο, μικρό αλλά καθοριστικό βήμα είναι να αρχίσουμε να την ακούμε συνειδητά. Να παρατηρούμε τι λέμε στον εαυτό μας όταν ντυνόμαστε, όταν γυμναζόμαστε, όταν κάνουμε scroll.
Η μετάβαση από την αυτοκριτική στην αυτοκατανόηση δεν σημαίνει ότι από αύριο θα λατρεύεις κάθε εκατοστό του σώματός σου. Σημαίνει ότι, όταν ακούς τη φράση «είσαι χάλια», μπορείς να σταθείς για μια στιγμή και να αναρωτηθείς:
«Αλήθεια; Ή μήπως αυτή είναι η φωνή όλων των προτύπων που κουβαλάω; Αν μιλούσα σε μια φίλη που νιώθει έτσι, τι θα της έλεγα;»
Αυτή η μικρή παύση ανοίγει χώρο για κάτι πιο ήπιο: «Δεν είναι εύκολο να ζω σε έναν κόσμο με τόση πίεση για την εμφάνιση. Δεν φταίω που δυσκολεύομαι. Μπορώ όμως να είμαι λίγο πιο ευγενική με εμένα».
Το σώμα ως σύμμαχος, όχι ως project
Ένα από τα πιο απελευθερωτικά βήματα είναι να θυμηθείς ότι το σώμα σου δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται στην κάμερα. Είναι αυτό που σε κουβαλάει κάθε μέρα: στις δουλειές σου, στις χαρές σου, στα ξενύχτια σου, στις αγκαλιές σου. Κάνει χιλιάδες λειτουργίες χωρίς να χρειάζεται να τις ελέγχεις. Αναπνέει, χωνεύει, κινείται, επουλώνει.
Όταν μιλάμε για «αγάπη σώματος», δεν μιλάμε απαραίτητα για λατρεία της εικόνας μας στον καθρέφτη. Μιλάμε για μια σχέση σεβασμού. Δεν χρειάζεται να σου αρέσουν τα πάντα. Χρειάζεται, όμως, να μπορείς να πεις: «Αυτό είναι το σώμα μου σήμερα. Μπορεί να αλλάζει, να δυναμώνει, να κουράζεται, να γελάει, να πονάει. Θέλω να το αντιμετωπίζω σαν σύμμαχο, όχι σαν εχθρό».
Μικρές κινήσεις μπορούν να σε βοηθήσουν σε αυτό: να επιλέγεις ρούχα που σε κάνουν να νιώθεις άνετα και ο εαυτός σου, όχι μόνο «instagramable». Να ακολουθείς λογαριασμούς που δείχνουν ρεαλιστικά σώματα, διαφορετικούς σωματότυπους και ηλικίες, όχι μόνο άψογα φιλτραρισμένα πρότυπα. Να σταματάς το scroll όταν νιώθεις ότι αρχίζεις να αυτοσαμποτάρεσαι.
Ρούχα, στυλ και ψυχική ηρεμία
Σε ένα περιοδικό μόδας θα ήταν εύκολο να μιλήσουμε μόνο για τάσεις, συνδυασμούς, γραμμές που «κολακεύουν». Κι όλα αυτά έχουν τη θέση τους. Αλλά πίσω από το στυλ, υπάρχει κάτι βαθύτερο: ο τρόπος που κατοικείς το σώμα σου.
Τα ρούχα μπορούν να γίνουν είτε πανοπλία, είτε έκφραση. Πανοπλία, όταν τα φοράς μόνο για να κρύψεις, να «διορθώσεις», να μοιάσεις σε κάποιον άλλο. Έκφραση, όταν τα επιλέγεις για να πεις κάτι δικό σου: «έτσι αισθάνομαι σήμερα», «αυτός είναι ο χαρακτήρας μου», «αυτά τα χρώματα με ζωντανεύουν».
Δεν υπάρχει σωστό και λάθος. Υπάρχει μόνο το ερώτημα: όταν ντύνομαι, νιώθω ότι φροντίζω τον εαυτό μου ή ότι τον δικάζω;
Αν η απάντηση γέρνει συστηματικά προς τη δεύτερη εκδοχή, τότε ίσως ήρθε η στιγμή να δοκιμάσεις μικρές, ήπιες αλλαγές: ένα ρούχο που αγαπάς αλλά «κρατάς για καλύτερα», ένα outfit που είναι πιο άνετο από ό,τι θα «ενέκρινε» η εσωτερική κριτική επιτροπή, ένα βράδυ έξω που θα ντυθείς πρώτα για εσένα και μετά για την κάμερα. Μερικές φορές, η ψυχική μας ηρεμία ξεκινά από μια ντουλάπα που είναι λιγότερο τιμωρητική και πιο φιλική.
Μπορώ να ζήσω με τα social χωρίς να χάνομαι σε αυτά;
Τα social media πιθανότατα θα συνεχίσουν να υπάρχουν και να εξελίσσονται. Το ερώτημα δεν είναι πώς να τα εξαφανίσουμε, αλλά πώς να τα χρησιμοποιούμε χωρίς να μας «καταπίνουν».
Μπορείς να σκεφτείς μερικές μικρές συμφωνίες με τον εαυτό σου: να μην ανοίγεις Instagram πριν δεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη το πρωί. Να κάνεις μικρά διαλείμματα από λογαριασμούς που σε κάνουν να νιώθεις διαρκώς λίγη. Να θυμίζεις στον εαυτό σου ότι η ζωή σου δεν είναι μόνο αυτό που χωράει σε ένα story.
Το πιο σημαντικό, όμως, είναι να καλλιεργήσεις μια εσωτερική φωνή που να μην είναι πια μόνο κριτής, αλλά και σύμμαχος. Μια φωνή που να μπορεί να πει: «Δεν είναι πάντα εύκολο να βλέπω τόση “τελειότητα” γύρω μου. Αλλά δεν χρειάζεται να γίνω φωτογραφία για να αξίζω αγάπη, σεβασμό και τρυφερότητα».
Quick Truth Box
- Δεν γεννήθηκες για να είσαι φίλτρο· γεννήθηκες για να είσαι άνθρωπος.
- Το σώμα σου δεν είναι project διόρθωσης, είναι το σπίτι σου.
Αν ο καθρέφτης έχει γίνει πεδίο μάχης, το πρόβλημα δεν είναι το σώμα σου – είναι τα πρότυπα που έμαθες.
