Συχνά λέμε, ίσως με μια δόση παραίτησης ή φιλοσοφικής διάθεσης: «Είναι επιλογή του. Δεν μπορώ να κάνω κάτι.» Είναι όμως πάντα τόσο απλό;
Τι γίνεται όταν βλέπουμε τον άνθρωπό μας να οδηγείται —κατά τη δική μας κρίση— σε μια λανθασμένη, ίσως και καταστροφική απόφαση; Πότε σεβόμαστε πραγματικά την επιλογή του και πότε, στο όνομα της αγάπης ή της φροντίδας, τον τραβάμε προς την κατεύθυνση που εμείς θεωρούμε «σωστή»;
Ας το δούμε πιο βαθιά.
Τι σημαίνει επιλογή;
Η επιλογή δεν είναι μόνο η πράξη του να διαλέγω. Είναι η έκφραση της βούλησής μου, της ταυτότητάς μου, της ευθύνης μου απέναντι στον εαυτό μου και στους άλλους. Όταν επιλέγω, χτίζω το ποιος είμαι.
Το να μπορεί κάποιος να επιλέγει, ακόμα και λάθος, είναι στοιχείο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Η ελευθερία, όμως, είναι και βάρος. Γιατί η πραγματική επιλογή περιλαμβάνει και τη συνέπεια. Τι γίνεται όταν ο άλλος δεν φαίνεται να μπορεί να αντέξει αυτή τη συνέπεια;
Κι αν βλέπω ότι καταστρέφεται;
Αν είσαι από αυτούς που δυσκολεύονται να μείνουν θεατές στη λάθος επιλογή ενός δικού τους ανθρώπου, δεν είσαι μόνος. Είναι ανθρώπινο.
Η αγάπη φέρνει μαζί της και μια φυσική παρόρμηση να προστατέψουμε τον άλλον — συχνά, όμως, μπερδεύεται με την ανάγκη να ελέγξουμε το αποτέλεσμα.
Εδώ χρειάζεται να ρωτήσεις τον εαυτό σου:
- Είναι η παρέμβαση μου όντως για τον άλλον ή για να ησυχάσω εγώ;
- Του δίνω χώρο να μάθει από το λάθος ή προσπαθώ να του το στερήσω;
- Είμαι πραγματικά σίγουρος ότι έχω δίκιο;
Η επιλογή είναι πάντα ελεύθερη;
Όχι πάντα. Πολλές φορές αυτό που φαίνεται ως «επιλογή» είναι αποτέλεσμα:
- Τραύματος
- Φόβου
- Εσωτερικής πίεσης
- Ψυχολογικών μηχανισμών άμυνας
- Κοινωνικών επιρροών
Σε αυτές τις περιπτώσεις, το να “σεβαστούμε την επιλογή” χωρίς να ρωτήσουμε, να αφουγκραστούμε και να στηρίξουμε, μπορεί να ισοδυναμεί με εγκατάλειψη.
Ο ρόλος μας: Παρουσία, όχι έλεγχος
Το πιο δύσκολο ίσως είναι να μπορέσεις να είσαι παρόν, φροντιστικός, αλλά χωρίς να γίνεσαι καθοδηγητικός ή ελεγκτικός. Να πεις την αλήθεια σου χωρίς να ακυρώνεις την ελευθερία του άλλου. Να σταθείς δίπλα του χωρίς να του τραβάς το χέρι.
✔️ Τι μπορείς να κάνεις:
- Μίλησε ειλικρινά: Όχι επιθετικά, αλλά με ανοιχτή καρδιά. Πες πώς νιώθεις, τι βλέπεις, τι φοβάσαι.
- Άκου χωρίς διάθεση διόρθωσης: Ρώτησε γιατί κάνει αυτή την επιλογή, τι προσπαθεί να πετύχει.
- Δώσε επιλογές, όχι οδηγίες: Άνοιξε το οπτικό του πεδίο χωρίς να το πιέζεις.
- Αναγνώρισε την ευθύνη του: Μη φορτώνεσαι εσύ όλη την ευθύνη για τις συνέπειες.
- Μείνε: Ακόμα κι αν δεν συμφωνείς, η παρουσία σου μπορεί να είναι πιο θεραπευτική από την επιμονή σου να έχεις δίκιο.
Αγάπη και όρια
Η αγάπη χωρίς όρια μπορεί να γίνει καταπίεση.
Τα όρια χωρίς αγάπη γίνονται απόσταση.
Η χρυσή τομή βρίσκεται στην ωριμότητα της σχέσης: στο να βλέπεις τον άλλον όχι ως παιδί που πρέπει να σώσεις, αλλά ως ενήλικα που κάνει τη δική του πορεία. Και ναι, καμιά φορά αυτή η πορεία περνάει από το λάθος, από τη σύγκρουση, από τη δοκιμασία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πονάς. Σημαίνει όμως ότι τον εμπιστεύεσαι. Ίσως όχι στις επιλογές του, αλλά στη δύναμή του να μάθει από αυτές.
Μια σιωπηλή πράξη αγάπης
Κάποιες φορές, το να αφήσεις τον άλλο να πέσει (ξέροντας πως είσαι εκεί να τον σηκώσεις αν χρειαστεί), είναι πιο γενναία πράξη αγάπης από το να τον κρατάς όρθιο με το ζόρι.
Η επιλογή, ακόμα κι όταν φαίνεται “λάθος”, είναι δάσκαλος. Και η σχέση που αντέχει τέτοιες στιγμές, γίνεται πιο αληθινή, πιο βαθιά.
Ας μην βιαζόμαστε να σώσουμε.
Ας μάθουμε να στεκόμαστε.
