Όταν χτυπά το κουδούνι… ποιος αγχώνεται περισσότερο; Γονείς ή παιδιά;
Κάθε Σεπτέμβρη, η ίδια σκηνή επαναλαμβάνεται σε χιλιάδες σπίτια. Το παιδί ετοιμάζεται για την πρώτη μέρα στο σχολείο, ενώ οι γονείς το κοιτούν γεμάτοι συγκίνηση, υπερηφάνεια, αλλά και άγχος. Κι αν καμιά φορά δεν το παραδέχονται, πολλές φορές οι μεγάλοι αγχώνονται πιο πολύ από τα μικρά παιδιά. Γιατί; Επειδή πίσω από το χαμόγελο, κρύβεται η αγωνία: «Θα τα καταφέρει; Θα κάνει φίλους; Θα προσαρμοστεί;».
Η αλήθεια είναι πως το σχολείο δεν είναι μια δοκιμασία μόνο για το παιδί, αλλά και για τον γονιό. Κι αν υπάρχει κάτι που χρειάζεται να ξέρουμε, είναι ότι το άγχος των γονιών δεν μένει ποτέ κρυφό. Το παιδί το εισπράττει, ακόμη κι αν δεν του πούμε κουβέντα.
Το αόρατο νήμα του άγχους
Το άγχος λειτουργεί σαν ένα αόρατο νήμα που ενώνει τον γονιό με το παιδί. Μπορεί ο γονιός να προσπαθεί να δείξει ψύχραιμος, αλλά ο τόνος της φωνής, το βλέμμα, ακόμα και η στάση του σώματος προδίδουν την ανησυχία. Το παιδί, με την απίστευτη του ευαισθησία, το αντιλαμβάνεται και πολλές φορές το «μεταφράζει» ως δική του ανησυχία: «Αν η μαμά και ο μπαμπάς αγχώνονται, τότε μάλλον υπάρχει λόγος να φοβάμαι κι εγώ».
Έτσι, χωρίς να το καταλάβουμε, μπορεί να περάσουμε στο παιδί έναν φόβο που δεν του ανήκει.
Γιατί αγχώνονται οι γονείς
Οι γονείς συχνά έχουν την ανάγκη να προστατεύσουν το παιδί τους από κάθε δυσκολία. Η πρώτη μέρα στο σχολείο φέρνει μαζί της ένα μείγμα συναισθημάτων: περηφάνια που το παιδί μεγαλώνει, αλλά και θλίψη για το «αποχωρισμό». Συνδυάζονται επίσης οι αναμνήσεις από τα δικά μας σχολικά χρόνια, οι δικές μας αγωνίες, ακόμη και οι φόβοι που κάποτε κουβαλήσαμε.
Όλα αυτά δημιουργούν μια ένταση που, αν δεν την αναγνωρίσουμε, εύκολα ξεχειλίζει πάνω στο παιδί.
Τι χρειάζεται το παιδί
Αν μπορούσαμε να ρωτήσουμε τα παιδιά τι θέλουν από εμάς εκείνη τη μέρα, η απάντηση θα ήταν απλή: ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Δεν περιμένουν να έχουμε όλες τις λύσεις. Θέλουν να μας νιώσουν σίγουρους, να δουν στο βλέμμα μας πως πιστεύουμε ότι μπορούν να τα καταφέρουν. Αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να τους προσφέρουμε.
Πώς να διαχειριστεί ο γονιός το δικό του άγχος
Δεν μπορούμε να εξαφανίσουμε το άγχος μας. Μπορούμε όμως να το αναγνωρίσουμε και να το βάλουμε σε μια πιο γόνιμη θέση. Πρακτικά, αυτό σημαίνει:
- Να μιλάμε με ειλικρίνεια στον εαυτό μας: «Ναι, αγχώνομαι που μεγαλώνει και ξεκινά κάτι καινούριο». Η αναγνώριση μειώνει την ένταση.
- Να θυμόμαστε ότι το σχολείο είναι μια φυσική εξέλιξη, όχι απειλή.
- Να μοιραζόμαστε τις αγωνίες μας με έναν φίλο, έναν σύντροφο, κάποιον δικό μας άνθρωπο – όχι με το παιδί.
- Να εστιάζουμε στο θετικό: στις εμπειρίες που θα αποκτήσει, στις φιλίες που θα δημιουργήσει.
Αντί να δίνουμε στο παιδί εικόνες φόβου, ας του δίνουμε εικόνες περιέργειας και χαράς.
Μικρές σκηνές της πρώτης μέρας
Φανταστείτε το πρωί της πρώτης μέρας. Ο γονιός κρατά το παιδί από το χέρι, η αυλή είναι γεμάτη παιδιά, ο θόρυβος δυνατός. Αν ο γονιός διστάζει, αν το βλέμμα του ψάχνει απεγνωσμένα τον δάσκαλο, το παιδί θα το νιώσει. Αντίθετα, αν ο γονιός χαμογελάει, κάνει ένα απλό σχόλιο («Τι όμορφη μέρα για να ξεκινήσει το σχολείο!») και αποχαιρετά με σιγουριά, το παιδί παίρνει μήνυμα δύναμης.
Δεν χρειάζονται μεγάλες ομιλίες, ούτε υπερβολικές συμβουλές. Χρειάζεται μια ήρεμη παρουσία που δείχνει εμπιστοσύνη.
Ο καθρέφτης της γονεϊκότητας
Η πρώτη μέρα στο σχολείο είναι, στην πραγματικότητα, μια στιγμή-καθρέφτης για τους γονείς. Μας δείχνει πώς στεκόμαστε απέναντι στις αλλαγές, πώς αντέχουμε το άγνωστο, πώς αποδεχόμαστε ότι το παιδί μας κάνει τα δικά του βήματα. Δεν είναι μόνο το παιδί που μαθαίνει· μαθαίνουμε κι εμείς μαζί του.
Κάθε φορά που αφήνουμε το παιδί να μπει στην τάξη, αφήνουμε κι ένα κομμάτι ελέγχου πίσω μας. Κι αυτό δεν είναι απώλεια, είναι εξέλιξη. Γιατί μέσα από αυτές τις μικρές «αποχωρήσεις», το παιδί μας κερδίζει την αυτονομία του και εμείς ανακαλύπτουμε μια νέα μορφή σχέσης μαζί του.
Όταν, λοιπόν, χτυπήσει το κουδούνι, ας θυμηθούμε: το άγχος είναι δικό μας, όχι του παιδιού. Κι όσο καλύτερα το διαχειριζόμαστε, τόσο πιο ελεύθερο θα είναι εκείνο να ζήσει το σχολείο ως αυτό που πραγματικά είναι: μια νέα αρχή γεμάτη περιπέτεια, φιλίες και εμπειρίες.
